Κεφάλαιο 1. Πολιτικές και νομοθεσία. Νέες εθνικές νομοθεσίες

Στη Βουλγαρία, ο νέος νόμος για τον έλεγχο των ναρκωτικών ουσιών και των πρόδρομων ουσιών ψηφίστηκε τον Ιούνιο του 2004. Ο νόμος αυτός θεσπίζει τη λειτουργία κρατικών φορέων για τον έλεγχο των κανονιστικών διαδικασιών για τα ναρκωτικά, για την εφαρμογή των μέτρων κατά της χρήσης και διακίνησης ναρκωτικών και για την έρευνα. Μια συμπληρωματική τροποποίηση κατάργησε την εξαίρεση των τοξικομανών από ποινικές ευθύνες στην περίπτωση που διαπιστώνεται ότι έχουν στην κατοχή τους μόνο μία δόση (εξετάζεται περαιτέρω στη συνέχεια).

Στη Σλοβακία, στον νέο ποινικό κώδικα προσδιορίζονται εκ νέου τα αδικήματα της κατοχής ναρκωτικών για προσωπική χρήση και για διακίνηση. Σε αντίθεση με το αδίκημα της κατοχής για προσωπική χρήση (έως μίας δόσης) που ίσχυε παλαιότερα, το άρθρο 171 προβλέπει δύο αδικήματα κατοχής για προσωπική χρήση, ανάλογα με τον αριθμό των δόσεων (βλέπε κατωτέρω για περισσότερες λεπτομέρειες). Για τα αδικήματα αυτά μπορούν να επιβάλλονται επίσης δύο νέες ποινές: επιτηρούμενη κατ’ οίκον φυλάκιση ή παροχή υπηρεσίας σε επίπεδο τοπικών κοινωνιών. Η κατοχή περισσοτέρων από 10 δόσεων πρέπει να διώκεται βάσει του άρθρου 172 το οποίο, ανάλογα με τις επιβαρυντικές περιστάσεις, προβλέπει ποινές φυλάκισης που κυμαίνονται από 4 έτη έως ισόβια κάθειρξη. Επιπλέον, η ηλικία καταλογισμού ποινικής ευθύνης μειώθηκε από τα 15 στα 14 έτη.

Στη Λιθουανία, η διακίνηση ναρκωτικών με σκοπό την πώλησή τους δεν μπορεί πλέον να τιμωρείται με κράτηση έως 90 ημέρες σε κρατητήρια της αστυνομίας· το συγκεκριμένο αδίκημα επισύρει πλέον σημαντικά αυστηρότερη τιμωρία, δηλαδή ποινή φυλάκισης, μολονότι η ελάχιστη ποινή μειώθηκε από 5 σε 2 έτη. Η μέγιστη ποινή για κλοπή μεγάλης ποσότητας ναρκωτικών ή κλοπή από οργανωμένη ομάδα αυξήθηκε σε 15 έτη.

Στην Ιταλία, στο πλαίσιο των πρόσφατων νομοθετικών αλλαγών (Φεβρουάριος 2006), τα ναρκωτικά ανακατατάχθηκαν σε δύο βασικές ομάδες αντί έξι (όλες οι ουσίες που δεν έχουν θεραπευτική χρήση υπάγονται στην ίδια ομάδα, αίροντας κάθε διάκριση σκληρών και μαλακών ναρκωτικών), καθορίστηκαν τα όρια μεταξύ προσωπικής χρήσης και διακίνησης, αναθεωρήθηκαν οι κυρώσεις ώστε να περιλαμβάνουν την κατ’ οίκον φυλάκιση και την παροχή υπηρεσίας σε επίπεδο τοπικών κοινωνιών, και ενισχύθηκε η πρόσβαση σε εναλλακτικές λύσεις αντί της φυλάκισης. Επιπλέον, όλοι οι χρήστες ναρκωτικών έχουν πλέον το δικαίωμα να επιλέγουν ελεύθερα το είδος της θεραπείας και τον τόπο όπου τους παρέχεται καθώς και τον φορέα που πιστοποιεί την κατάσταση στην οποία βρίσκονται από την άποψη της εξάρτησης, υπηρεσίες οι οποίες δεν παρέχονται πλέον αποκλειστικά από τον δημόσιο τομέα.

Στο Ηνωμένο Βασίλειο, ο νόμος του 2005 για τα ναρκωτικά επέφερε σειρά ουσιαστικών αλλαγών στην εθνική νομοθεσία, όπως αποσαφήνιση της ένταξης των μυκήτων που περιέχουν ψιλοκίνη και ψιλοκυβίνη στις ναρκωτικές ουσίες κατηγορίας Α, θέσπιση του τεκμηρίου της πρόθεσης προσφοράς όταν εντοπίζεται συγκεκριμένη ποσότητα ελεγχόμενων ναρκωτικών, παροχή δυνατότητας στην αστυνομία να υποβάλει τους παραβάτες της νομοθεσίας περί ναρκωτικών σε εξετάσεις για χρήση ναρκωτικών κατά τη σύλληψή τους και όχι κατά την απαγγελία κατηγοριών και υποβολή όσων κατά την εξέταση αποδεικνύονται θετικοί σε αξιολόγηση για χρήση ναρκωτικών, και υποχρέωση των δικαστηρίων να λαμβάνουν υπόψη τυχόν επιβαρυντικές περιστάσεις (όπως η προσφορά ναρκωτικών κοντά σε σχολεία) κατά την επιβολή ποινών. Τα δικαστήρια μπορούν επίσης να θέτουν υπό προσωρινή αστυνομική κράτηση για διάστημα έως 8 ημερών (από 4 ημέρες) όσους καταπίνουν συσκευασίες ναρκωτικών, και τα δικαστήρια ή οι ένορκοι μπορούν πλέον να εξαγάγουν συμπεράσματα όταν ένα άτομο αρνείται να επιτρέψει την πραγματοποίηση σωματικής έρευνας ή έρευνας με ηλεκτρονικά μέσα χωρίς επαρκείς λόγους.

Γενικά, σε όλη την Ευρώπη υπάρχει τάση περιορισμού ή κατάργησης των ποινών εγκλεισμού για αδικήματα προσωπικής χρήσης και, παράλληλα, αύξησης των ποινών για αδικήματα που συνδέονται με την προσφορά ναρκωτικών (8).