Κεφάλαιο 1. Πολιτικές και νομοθεσία. Νέες εθνικές νομοθεσίες (2)
Ποσότητες
Κατά τη διάρκεια της υπό εξέταση περιόδου σε αρκετές χώρες ψηφίστηκε νομοθεσία σχετικά με τις οριακές ποσότητες των ναρκωτικών.
Στο Βέλγιο, κατόπιν της ακύρωσης του άρθρου 16 του νόμου του 2003 από το συνταγματικό δικαστήριο, μια νέα κοινή οδηγία του υπουργού Δικαιοσύνης και του γενικού εισαγγελέα επιλήφθηκε των παραβάσεων που σχετίζονται με την κάνναβη. Σε αυτήν αναφέρεται ότι η κατοχή μικρής ποσότητας κάνναβης για προσωπική χρήση (όχι περισσότερο από 3 γραμμάρια ή ένα φυτό) από έναν ενήλικο απλώς καταγράφεται στα αστυνομικά μητρώα, εάν δεν συντρέχουν επιβαρυντικές περιστάσεις.
Στη Σλοβακία, ο ρόλος της ποσότητας στον νέο ποινικό κώδικα για τα αδικήματα περί τα ναρκωτικά είναι πρωταρχικός. Το άρθρο 171 θεσπίζει δυο αδικήματα κατοχής για προσωπική χρήση: η κατοχή όχι περισσοτέρων από τρεις δόσεις μπορεί να τιμωρείται με φυλάκιση έως 3 ετών, ενώ για την κατοχή «μεγαλύτερης ποσότητας» (όχι περισσότερων από 10 δόσεων) μπορεί να επιβάλλεται ποινή φυλάκισης έως 5 ετών. Για την κατοχή μεγαλύτερων ποσοτήτων πρέπει να ασκείται δίωξη βάσει του άρθρου 172, το οποίο προβλέπει την επιβολή ποινής φυλάκισης 4-10 ετών, εφόσον δεν συντρέχουν επιβαρυντικές περιστάσεις, και ποινές φυλάκισης 10–15 ετών για κατοχή μεγαλύτερης ποσότητας (αγοραίας αξίας υπερδεκαπλάσιας από το όριο «αναφοράς» των 8 000 Skk – περίπου 200 ευρώ), 15-20 ετών για κατοχή ναρκωτικών σε σημαντική κλίμακα (που ορίζεται ως περισσότερο από 100 φορές το όριο αναφοράς) και 20-25 ετών ή ισόβια κάθειρξη για κατοχή σε μεγάλη κλίμακα (που ορίζεται ως περισσότερο από 500 φορές το όριο αναφοράς).
Από το 2002 έως το 2005, το Ινστιτούτο Max Planck στη Γερμανία διεξήγαγε αξιολόγηση του άρθρου 31α του γερμανικού νόμου για τα ναρκωτικά, το οποίο επιτρέπει τη μη άσκηση δίωξης για το αδίκημα της κατοχής «ασήμαντων ποσοτήτων» ναρκωτικών σε ορισμένες περιπτώσεις. Από την αξιολόγηση προέκυψε ότι, στην πράξη, η εφαρμογή του άρθρου 31α ποικίλει σημαντικά στα 16 κρατίδια της Γερμανίας, εν μέρει λόγω των διαφορετικών ερμηνειών του όρου «ασήμαντες» (Schäfer και Paoli, 2006). Τον Μάρτιο του 2005, στο κρατίδιο του Βερολίνου ψηφίστηκε η αναθεώρηση της κατευθυντήριας γραμμής για την κάνναβη, βάσει της οποίας η κατοχή έως 10 γραμμαρίων κάνναβης δεν διώκεται εφόσον πληρούνται ορισμένα κριτήρια. Σε μεμονωμένες περιπτώσεις η εν λόγω ποσότητα μπορεί να αυξάνεται σε 15 γραμμάρια.
Ο Υπουργός Υγείας της Λιθουανίας προέβη σε τροποποίηση των συστάσεων σχετικά με το τι πρέπει να θεωρείται ως μικρή, μεγάλη και πολύ μεγάλη ποσότητα ναρκωτικών και ψυχοτρόπων ουσιών, καθορίζοντας εκ νέου τις ποσότητες αυτές. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, ο νόμος του 2005 για τα ναρκωτικά θεσπίζει πλέον το τεκμήριο της πρόθεσης προσφοράς όταν εντοπίζεται συγκεκριμένη ποσότητα ελεγχόμενων ναρκωτικών. Οι συγκεκριμένες ποσότητες καθορίζονται στους κανονισμούς που θεσπίστηκαν την άνοιξη του 2006.
Στη Βουλγαρία, ο τροποποιητικός και συμπληρωματικός νόμος του ποινικού κώδικα (νέες ΣΕ 26/04) καταργεί το άρθρο 354α (3), το οποίο εξαιρούσε τους τοξικομανείς από ποινικές ευθύνες στην περίπτωση που διαπιστωνόταν ότι είχαν στην κατοχή τους μόνο μία δόση. Οι λόγοι που αναφέρθηκαν για τη λήψη του μέτρου αυτού ήταν οι δυσκολίες που προέκυψαν όσον αφορά τον προσδιορισμό της ποσότητας της μίας δόσης και η ύπαρξη στοιχείων που αποδείκνυαν ότι στα δικαστήρια η εξαίρεση χρησιμοποιείτο καταχρηστικά προς όφελος εμπόρων ναρκωτικών.
Στην Ιταλία, στο πλαίσιο των αλλαγών που τέθηκαν σε ισχύ τον Φεβρουάριο του 2006, επιβλήθηκαν νέα ποσοτικά όρια για τη διάκριση της προσωπικής χρήσης και της διακίνησης, βάσει της ποσότητας του δραστικού συστατικού του ναρκωτικού. Τα εν λόγω όρια είχαν καταργηθεί το 1993. Τα όρια καθορίζονται σε ειδικό διάταγμα του Υπουργείου Υγείας που εκδόθηκε τον Απρίλιο του 2006.
Όπως έχει ήδη προκύψει από έρευνα της Ευρωπαϊκής Νομικής Βάσης Δεδομένων για τα Ναρκωτικά (ELDD) (9), ο ρόλος της ποσότητας στους νόμους για την καταπολέμηση των ναρκωτικών ποικίλει. Σε ορισμένες χώρες (π.χ. Σλοβακία), οι ποσότητες βάσει των οποίων οριοθετούνται ορισμένα αδικήματα καθορίζονται αυστηρά, ενώ σε άλλες (π.χ. Ηνωμένο Βασίλειο) οι ποσότητες είναι κατευθυντήριες γραμμές που εγείρουν μαχητό τεκμήριο πρόθεσης. Οι ποσότητες χρησιμοποιούνται επίσης για τη διάκριση μεταξύ αδικημάτων (π.χ. κατοχή ή προσφορά) ή για τον καθορισμό της ποινής για το ίδιο αδίκημα. Παρόλο που στη νομοθεσία πολλών χωρών γίνεται αναφορά στην ποσότητα, αυτή προσδιορίζεται με διαφορετικούς τρόπους (βάρος, αξία) ή και καθόλου. Οι πρόσφατες, κατά τα φαινόμενα αντικρουόμενες, κινήσεις της Ιταλίας και της Βουλγαρίας εξακολουθούν να αποδεικνύουν ότι δεν υπάρχει σαφής συναίνεση στην Ευρώπη στο θέμα αυτό.