Κεφάλαιο 1. Πολιτικές και νομοθεσία. Αξιολόγηση των εθνικών στρατηγικών για τα ναρκωτικά
Το 2005, στη μεσοπρόθεσμη επισκόπηση της ιρλανδικής στρατηγικής για τα ναρκωτικά για την περίοδο 2001–08, η οποία βασίστηκε σε δημόσια διαδικασία διαβούλευσης και ανάλυση βασικών στοιχείων σε εθνικό και κοινοτικό επίπεδο, διατυπώθηκαν συστάσεις για τον επαναπροσδιορισμό των προτεραιοτήτων για την αντιμετώπιση των νέων τάσεων στη θεραπεία, την πολλαπλή χρήση ναρκωτικών, τη χρήση κοκαΐνης και την εξάπλωση του ιού HIV και της ηπατίτιδας, καθώς και την επανενεργοποίηση της διάδοσης και της εφαρμογής διαφόρων καθοριστικών δράσεων κατά την εναπομένουσα περίοδο ισχύος της στρατηγικής. Και στη Ρουμανία η εθνική στρατηγική για τα ναρκωτικά για την περίοδο 2003–04 αξιολογήθηκε με τη συμμετοχή όλων των εμπλεκόμενων κρατικών φορέων στον τομέα των ναρκωτικών. Οι διαπιστώσεις της αξιολόγησης αποτέλεσαν τη βάση για τη νέα εθνική στρατηγική για τα ναρκωτικά για την περίοδο 2005–12. Στο Λουξεμβούργο, το 87 % των μέτρων που ορίζονται στο εθνικό πρόγραμμα δράσης για τα ναρκωτικά για την περίοδο 2000–04 υλοποιήθηκε εντός των καθορισθεισών προθεσμιών. Αναφέρθηκε ότι τα μέτρα που δεν εφαρμόστηκαν (π.χ. ένα πρόγραμμα διανομής ηρωίνης) καθυστέρησαν για πολιτικούς λόγους. Οι ενέργειες που δεν υλοποιήθηκαν συμπεριλήφθηκαν στο νέο πρόγραμμα δράσης.
Επίσης, από εκθέσεις που υποβλήθηκαν για το περασμένο έτος προκύπτει ότι οι εθνικές στρατηγικές για τα ναρκωτικά αρχίζουν να έχουν ορατά αποτελέσματα. Μολονότι δεν είναι ακόμα δυνατό να ειπωθεί με βεβαιότητα ότι οι γενικοί στόχοι της μείωσης της ζήτησης και της προσφοράς επιτεύχθηκαν, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι εθνικές στρατηγικές για τα ναρκωτικά πέτυχαν συγκεκριμένους και σημαντικούς στόχους.
Η αξιολόγηση της πορτογαλικής στρατηγικής για τα ναρκωτικά που υιοθετήθηκε το 1999 αναγνωρίζει τη συμβολή της στρατηγικής στην αύξηση της διαθεσιμότητας θεραπευτικών επιλογών, τη μείωση των θανάτων που συνδέονται με τα ναρκωτικά και του επιπολασμού της μόλυνσης από τον ιό HIV και την αύξηση των αναφορών της αστυνομίας για τη διακίνηση ναρκωτικών. Από την άλλη πλευρά, διαπιστώνεται μείωση στην ηλικία των ατόμων που πειραματίζονται για πρώτη φορά με τα ναρκωτικά και αύξηση των συνδεόμενων με τα ναρκωτικά θανάτων που σχετίζονται με άλλες ουσίες εκτός των οπιοειδών. Στην Ισπανία, από την αξιολόγηση της εθνικής στρατηγικής (2003) προκύπτει μεν ότι ο στόχος της μείωσης των ναρκωτικών δεν επιτεύχθηκε, διαπιστώνεται ωστόσο ότι υπήρξαν θετικά αποτελέσματα στους τομείς της παροχής βοήθειας και της μείωσης των επιβλαβών συνεπειών, και ότι επιτεύχθηκαν ικανοποιητικά αποτελέσματα σε άλλους τομείς, όπως η έρευνα και η εκπαίδευση, η διεθνής συνεργασία και η μείωση της προσφοράς. Επιπλέον, το Υπουργείο Υγείας και Υποθέσεων Καταναλωτή ενέκρινε σχέδιο δράσης για την περίοδο 2005–08 για την κινητοποίηση πόρων και την εφαρμογή πρωτοβουλιών με στόχο την εξέλιξη και την τόνωση της εθνικής στρατηγικής για τα ναρκωτικά. Στην Ελλάδα σημειώθηκε αύξηση των μορφών και της κάλυψης των διαθέσιμων θεραπευτικών προγραμμάτων ως απόρροια του εθνικού σχεδίου δράσης για την περίοδο 2002–06.
Στη Σουηδία, το εθνικό σχέδιο δράσης για τα ναρκωτικά για την περίοδο 2002–05 είχε ως αποτέλεσμα να αναβαθμιστεί η προτεραιότητα του προβλήματος του ναρκωτικών στο πολιτικό πρόγραμμα σε τοπικό, περιφερειακό και εθνικό επίπεδο. Οι περισσότεροι δήμοι στη Σουηδία διαθέτουν πλέον κάποιας μορφής σχέδιο δράσης για τα ναρκωτικά και δίνεται πλέον μεγαλύτερη προτεραιότητα στον συντονισμό και τη συνεργασία μεταξύ των ενδιαφερομένων στον τομέα των ναρκωτικών, με αποτέλεσμα να υπάρχουν βελτιώσεις στους εν λόγω τομείς. Υπήρξαν επίσης εξελίξεις όσον αφορά τόσο τις μορφές όσο και την προσβασιμότητα της θεραπείας που παρέχεται στους τοξικομανείς. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, η Επιτροπή Ελέγχων αναγνώρισε μεν την πρόοδο που σημειώθηκε στη θεραπεία απεξάρτησης, παράλληλα όμως υπέδειξε ότι υπάρχουν περιθώρια βελτίωσης των υπηρεσιών για την επανένταξη και την αποκατάσταση χρηστών ναρκωτικών, όπως η στέγαση, η κοινωνική πρόνοια και άλλες υπηρεσίες υποστήριξης. Στο μέλλον, η επιτυχία της κυβέρνησης στην επίτευξη των στόχων της στρατηγικής για τα ναρκωτικά θα μετράται σε σχέση με τους στόχους που προσδιορίζονται στις PSA και μέσω ενός δείκτη των επιβλαβών επιπτώσεων των ναρκωτικών (DHI), ο οποίος θα αξιολογεί τις επιπτώσεις από την προβληματική χρήση κάθε παράνομου ναρκωτικού.
Τέλος, η αξιολόγηση αναδεικνύεται σε βασικό στοιχείο των εθνικών στρατηγικών για τα ναρκωτικά που υιοθετήθηκαν πρόσφατα. Στη Λεττονία, το συμβούλιο συντονισμού του ελέγχου των ναρκωτικών και του περιορισμού της τοξικομανίας θα αξιολογεί την πρόοδο που σημειώνεται κάθε χρόνο στην εφαρμογή του προγράμματος, και στο Λουξεμβούργο το 2009 πρόκειται να διενεργηθεί τελική εξωτερική αξιολόγηση των αποτελεσμάτων.